Մենագրությունը հեղինակի տարիներ տևած ազգային ինքնությանը վերաբերող հրապարակային մտորումների ամփոփումն է՝ փիլիսոփայական, մշակութաբանական, կրոնագիտական և ազգագիտական դիտանկյուններից: Քննարկման առարկա են դարձել, ինքնության, ազգային ինքնության, ազգի ըմբռնման, առաջացման ժամանակաշրջանին և ապագային վերաբերող հարցերը: Ներկայացվել են ազգային ինքնության ձևավորման գործում գենետիկական-մարդաբանական, աշխարհագրական, լեզվական, մշակութային, հոգեկերտվածքային, արժեհամակարգային, պետականության և այլ բաղադրիչների ունեցած դերը: Ծավալուն անդրադարձ է կատարվել ազգային ինքնության ձևավորման գործում կրոնի, եկեղեցու, դավանանքի ունեցած դերի շուրջ ընթացող բանավեճերին: Հատուկ ուշադրություն է դարձվել հայկական հարցի (որպես ազգային ինքնության պահպանման հարցի տարատեսակի) ծագման, էվոլյուցիայի, արդյունքների և դասերի վերլուծությանը: Մենագրությունը եզրափակվում է ազգային ինքնության ապագայի հետ կապված հարցերի քննությամբ: Մենագրությունը հասցեագրված է այն հային, որը փորձում է հասկանալ, թե ո՞ վ է ինքը որպես մարդ՝ որոշակի ազգային քնքնության կրող ու ներկայացուցի՞չ, որի նկատմամբ ունի որոշակի պարտականություններ ու պատասխանատվություն, թե ՞ ոչ, ներկայացնում է ազգն ու հայրենի՞քը, թե՞ երկիր մոլորակն ու ժամանակը: